На 22 септември 1908 година во старата бугарска престолнина Велико Трново се одржало „Свеченото прогласување на Северна и Јужна Бугарија за независно царство“, јавува БГНЕС.
Со овој чин Бугарија не само што станува независна земја, туку и официјално го завршила процесот на Соединението на Кнежеството Бугарија со Источна Румелија од 1885 година.
Постојат три клучни датуми во нашата понова историја кои го означуваат патот на Бугарија кон независноста. Тие се еднакви по нивната важност, а за секој од нив нашиот народ го платил со многу жртви.
Првата, несомнено, е 3 март 1878 година, кога како резултат на Руско-турската ослободителна војна, по 500 години турско ропство, воскресна Третото бугарско царство.
Вториот е обединувањето на кнежевството Бугарија со Источна Румелија на 6 септември 1885 година. Овој чин ќе го изврши целосно независно бугарскиот народ и неговата елита, носителите на најдобрите преродбенички традиции. Благодарение на храброста на младата бугарска војска и нејзиниот врховен командант, кнезот Александар I Батенберг /1879-1886/ каузата на Соединението била одбранета за време на Српско-бугарската војна.
Соединението доби дипломатско и меѓународно признавање со бугарско-турскиот договор од 20 јануари и Топханенскиот акт на големите сили од 24 март 1886 година. За да не се наштети на авторитетот на Падишахот, бидејќи Источна Румелија е автономна област под негова власт, се користи дипломатска формулација. Султанот ја признава личната заедница на Кнежеството Бугарија и Источна Румелија на чело со бугарскиот владетел.
Поминувајќи низ голем број политички перипетии, Бугарија доаѓа до третиот незаборавен датум. Точно 30 години по ослободувањето, на 22 септември, Бугарија е прогласена за независно царство. Еве што напишал царот Фердинанд I (1887-1918) во оваа прилика во својот манифест:
„…Цели тридесет години, българският народ, непоколебимо верен към паметта на народните дейци за своята свобода и въодушевяван от техните завети, неуморно работи за уреждането на хубавата си земя и създаде от нея под мое ръководство и онова на о’ Бозе почившия княз Александър държава, достойна да бъде равноправен член в семейството на цивилизованите народи.
Въодушевен от това светло дело и да отговоря на държавните нужди и народно желание, с благословението на Всевишния прогласявам съединената на 6 септемврий 1885 година България за независимо Българско царство и заедно с народа си дълбоко вярвам, че този ни акт ще намери одобрението на великите сили и съчувствието на целия просветен свят.
Да живее свободна и независима България!
Да живее българският народ!
Независноста на Бугарија е прогласена во црквата „Св. Четириесет маченици“ во старата престолнина Трново. Кнезот Фердинанд I, во присуство на членовите на владата и други јавни личности, го прочитал манифестот кон бугарскиот народ. Декларацијата за независност токму во оваа црква е симболичен чин на продолжување на Второто бугарско царство. Со оглед на историската традиција, бугарската држава била прогласена за царство, а кнезот Фердинанд ја добил титулата цар.
Така, бугарската држава ја отфрлила својата вазална зависност од Отоманската империја, неправедно наметната од Берлинскиот конгрес (1878) и се вратила во семејството на независни европски држави. Покрај политички, нашата земја добива и економски придобивки, бидејќи дотогаш царинскиот режим не го одредувала бугарската држава, туку европските сили. Се подига и статусот на бугарските дипломатски претставништва. Независна Бугарија го променила својот Устав и грбот во 1911 година и сега имала право да влегува во сојузи, вклучувајќи политички, воени и економски.
Конечно, обединувањето на Северна и Јужна Бугарија било потврдено со признавањето на бугарската независност во 1908-1909 година. Споровите на Софија со Високата порта беа решени со помош на Русија, а во април 1909 година биле склучени три меѓудржавни договори. Според овие договори, Русија им ги простила отоманските долгови останати од војната 1877-1878 година, за возврат Отоманската империја се откажала од секакви финансиски побарувања кон кнежество Бугарија, а бугарската држава се обврзува да плати 82 милиони франци на Русија во период од 75 години. Во истиот месец, Отоманската империја ја признава независноста на Бугарија, а потоа, тоа го сториле и Големите сили.
Официјално признатата Обединета и независна Бугарија се подготвувала за следниот чекор – војните за ослободување на поробените браќа од Македонија и Тракија.
Свечената програма на 22 септември, недела, започнува во 11:00 часот пред Споменикот на независноста на плоштадот „Кнез Александар Први“ во Софија. На програмата ќе настапат Софискиот дувачки оркестар, хорот „Света Софија“ предводен од Валентин Бобевски, машкиот хор „Гусла“ и актерката Василка Сугарева. Говор ќе одржи проф. д-р Веселин Јанчев, од Софискиот универзитет „Свети Климент Охридски“.
По традиција, кулминацијата на свечените прослави ќе се одржи во Велико Трново.
Comments